Örlagaskipið Arctic

Saga skonnortunnar Arctic er stórbrotin saga örlaga, njósna, misréttis og misþyrminga. Fiskimálanefnd keypti skipið haustið 1939 til að sinna fiskflutningum til útlanda, en það fórst við sunnanvert Snæfellsnes í mars 1943. Þá hafði Arctic lent í miklum háskaförum en alvarlegustu atburðirnir í sögu skipsins voru þegar áhöfnin, íslenskir sjómenn, lenti í úlfakreppu milli hervelda í hryllingi seinni heimsstyrjaldarinnar.

Þegar Arctic lá í Vigo á Spáni árið 1942 nálguðust útsendarar Þjóðverja skipverja og hótuðu að granda skipinu á heimleiðinni ef þeir stunduðu ekki njósnir fyrir þá. Bretar komust á snoðir um þetta og eftir að skipið kom til Íslands var áhöfnin tekin höndum og um síðir send í fangabúðir á Englandi.

Örlagaskipið Arctic byggir ekki síst á breskum leyniskjölum sem nýlega voru gerð opinber og fylgir lesandanum gegnum þessa spennuþrungnu atburðarás sem reyndist áhöfninni afdrifarík. Saga skipverja á Arctic sýnir glöggt hvernig stríðsátök geta bitnað harkalega á saklausum borgurum.

G. Jökull Gíslason er rannsóknarlögreglumaður. Örlagaskipið Arctic er þriðja bókin hans. Hinar fyrri eru Föðurlandsstríðið mikla og María Mitrofanova (2017) og Iceland in World War II – A blessed war (2019, endurútgefin í aukinni útgáfu 2021).